MŁODZIEŻ

Projekt „ACT! As a Doughnut” skierowany był do młodzieży w wieku 13-19 lat. Nasza grupa należała do starszej grupy            i składała się w większości z uczniów szkoły zawodowej - Zespołu Szkół nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Zabrzu. Ze względu na profil szkoły przeważającą część grupy stanowili młodzi mężczyźni. Część uczniów to uchodźcy z Ukrainy. Jeśli chodzi o życie społeczności i politykę lokalną, osoby te były niezaangażowane i niezainteresowane. Nie czuli, że mają wiele do powiedzenia lub że ktokolwiek ich wysłucha, jeśli spróbują. Na pytanie o plany na przyszłość większość z nich wyraziła chęć wyjazdu za granicę zaraz po otrzymaniu dyplomu, głównie ze względów ekonomicznych. Niestety, potwierdzają to tylko dane ze statystyk miasta – tendencja wyludniania utrzymuje się nadal i końca nie widać. Nasi uczestnicy, mimo że nie angażowali się w sprawy miasta, wykazali się dużą świadomością najważniejszych problemów lokalnych i globalnych. Doskonale rozumieli isniejące problemy, ale czuli się bezsilni. Udało im się jednak przełamać swoją bierność w ważnych momentach, takich jak wybory parlamentarne w 2023 r., gdzie mieliśmy do czynienia zrekordową frekwencją w grupie wiekowej 18-24 lata. Chęć angażowania się w ważne sprawy i możliwość zastosowania nabytej wiedzy stały się motorem napędowym planowania i wdrażania projektów społecznych. To kluczowy aspekt projektu „ACT!Dou”, w którym uczestnicy biorą sprawy w swoje ręce. Wyposażeni w wiedzę i narzędzia wybierają jeden z pięciu tematów Obwarzanka – Wzmocnienie, Połączenie, Włączenie, Zdrowie i Ekologia. Następnie dostosowują bazę Obwarzanka do lokalnych realiów, planują i realizują projekty społeczne. Metodą krok po kroku szukają rozwiązania problemu, który uznali za istotny. Po pierwsze, identyfikują go. Następnie badają różne potencjalne rozwiązania i przeprowadzają burzę mózgów nad indywidualnymi pomysłami i wybierają najlepsze. Następnie w zwięzły sposób przedstawili swoje ustalenia                               i zaproponowane rozwiązania. Na koniec, jeśli było to możliwe, próbujemy wdrożyć wybrane rozwiązanie. 

MIASTO

Pilotaż programu przeprowadziliśmy w Zabrzu, wmieście położonym w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Pod koniec XX wieku Zabrze znane było jako „miasto węgla, koksu i stali”. Działało tu 8 kopalń węgla kamiennego i kilkanaście dużych zakładów zajmujących się przetwórstwem węgla i stali. Mieszkało tu wówczas około 205 000 ludzi. Rozwój ten miał ciemną stronę: zniszczenie środowiska. Zabrze było jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie, którego gleba, woda i powietrze stukrotnie przekraczały bezpieczne normy. Ta degradacja środowiska doprowadziła do znacznie większej zachorowalności, śmiertelności noworodków i krótszej średniej długości życia mieszkańców. 

Pomimo zalet w postaci nieco wyższych wynagrodzeń, niższych kosztów życia i wcześniejszej emerytury, Zabrze nie jest już w stanie przyciągnąć nowych mieszkańców ze względu na stan środowiska. W ciągu ostatnich trzech dekad populacja miasta znacznie spadła do zaledwie 150 000 mieszkańców. Starsze pokolenie żyje w niesprzyjających warunkach, przez co choruje i umiera wcześniej. Z drugiej strony młodsze pokolenie, świadome zagrożeń, masowo emigruje do innych miast       i za granicę. 

Od 20 lat władze Zabrza rozwijają swój pomysł „Zabrza – Miasta Turystyki Postindustrialnej”. Dzięki wsparciu finansowemu UE miasto przekształciło się w skansen poświęcony historii przemysłu, będący niepowtarzalną atrakcją dla zwiedzających. Niestety, przy okazji zaniedbano lokalnych mieszkańców, którzy muszą płacić za najdroższą w całym kraju wodę oraz jedną z najdroższych usług wywozu i utylizacji śmieci. 

Wysokie koszty to jednak nie jedyny problem. Ogromny Zakład Przetwarzania Odpadów, zlokalizowany w Śródmieściu, emituje nieprzyjemny zapach na przestrzeni kilku kilometrów. Jest to problem utrzymujący się od 2016 r., mimo że Parlament RP podjął próbę jego rozwiązania. Kolejnym niezamierzonym skutkiem inwestycji jest najwyższe zadłużenie (w przeliczeniu na mieszkańca) w Polsce Południowej. 

Ostatnie ogólnopolskie analizy „Jakości Życia w miastach w Polsce” umieściły Zabrze na szczycie niechlubnej listy miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze. 

Nieoficjalnie Zabrze nazywane jest śląskim Detroit ze względu na smog i zanieczyszczoną glebę.

W mieście i jego okolicach mieszka kilku liderów z MasterPeace Poland, więc znamy te problemy z pierwszej ręki.