Od diagnozy do działania

Zdiagnozowanie problemu to początek - potrzebne jest jeszcze rozwiązanie. Rozwiązanie skrojone na miarę młodych ludzi, którzy kończą edukację i zastanawiają się nad swoją przyszłością, również finansową - stąd przedsiębiorczość społeczna.

To był ostatni etap warsztatów i wstęp do Projektów Społecznych i Great Mind Meetings. Mając problem i diagnozę, mogli zastanowić się, jak w praktyce wprowadzić w życie rozwiązania - oczywiście na miarę swoich możliwości, wykorzystując swoją wiedzę i pamiętając o ograniczeniach finansowych - w sposób, który przysłuży się lokalnej społeczności, stąd pomysł na przedsiębiorstwo społeczne.

Oczywiście nikt nie oczekiwał stworzenia i zarejestrowania biznesu przez kilkoro nastolatków! Użyliśmy rozbudowanego narzędzia dostępnego online - Social Business Model Canvas. Rozmawiając o każdym okienku do wypełnienia, ustalając, co jest ważne i możliwe, doszliśmy do projektów przedsiębiorstw społecznych rozwiązujących wycinek ze zdiagnozowanego problemu w sposób przynoszący zysk finansowy i wspierający lokalne potrzeby.

Efekty były bardzo ciekawe.

Jedna z drużyn jako istotny problem podała edukację, wśród głównych problemów wymieniając: przeładowany program nauczania, niską jakość lekcji, brak indywidualnego podejścia oraz zbyt mało możliwości rozwijania zainteresowań. Oferta edukacyjna nie przystaje do potrzeb XXI wieku. Jakie rozwiązanie biznesowe na miarę swoich możliwości wskazali? Uczniowska Telewizja Edukacyjna   -   młodzież tworząca krótkie edukacyjne filmiki, podcasty i infografiki publikowane na TikToku i YouTube. Kanał tworzony przez młodzież, oparty na ich potrzebach i języku.

Inną drogą poszła drużyna, która zauważyła problem z możliwością rozwoju energetycznego. Zdiagnozowany przez nich problem jest dość konkretny: „Bariery strukturalne w rozwoju obywatelskiej energetyki odnawialnej w Zabrzu i województwie śląskim”. Chodzi zarówno o lokalną transformację energii z „brudnej” - węglowej (mówimy o mieście zbudowanym na kopalniach węgla kamiennego) - na OZE, jak i o transformację społeczną: nowe miejsca pracy, szczególnie dla młodych, poczucie wspólnoty i samorządność.

Część barier istnieje na poziomie państwowym, część - lokalnym. Jak mogą pomóc nastolatkowie, którzy za chwilę skończą szkołę? Poprzez Obywatelską Poradnię Energetyczną, której zadaniem będzie wyszukiwanie, analiza i pomoc w zmianie warunków dostawy energii elektrycznej do mieszkań, domów i mikrofirm. Doradztwo może wydawać się niewielkim działaniem, ale z perspektywy mieszkańca miasta znalezienie np. tańszej oferty robi dużą różnicę.

Czy można użyć sztucznej inteligencji?

To pytanie pojawiało się za każdym razem, kiedy przystępowaliśmy do pracy. Nasza odpowiedź brzmiała: tak, ale… Sztuczna inteligencja jest narzędziem, które - jeśli używane świadomie - może znacznie przyspieszyć i ułatwić realizację projektu. Ale wymaga krytycznego podejścia.

Podczas warsztatów omawialiśmy z uczestnikami podstawy odpowiedzialnego korzystania z AI: jak formułować pytania, aby uzyskać precyzyjne odpowiedzi; jak weryfikować wiarygodność źródeł; jak unikać powielania fałszywych informacji; a także jak rozpoznawać uprzedzenia i ograniczenia modeli. Poruszaliśmy też wątki etyczne, np. prawo autorskie czy prywatność danych.

AI stała się realnym wsparciem w kilku etapach projektu. Wykorzystaliśmy ją m.in. do szybkiego wyszukiwania przykładów dobrych praktyk z całego świata, analizy trendów społecznych i środowiskowych, tworzenia wstępnych opisów projektów społecznych, a nawet do planowania strategii komunikacyjnej. 

W efekcie warsztaty Portretu Miasta stały się nie tylko diagnozą lokalnych problemów, ale również praktyczną lekcją cyfrowych kompetencji przyszłości.

Podsumowanie

Projekt Coeur Courage pokazał, że połączenie serca, odwagi i odporności może realnie zmieniać rzeczywistość - zarówno w życiu pojedynczych osób, jak i całych społeczności. Dzięki wspólnemu wysiłkowi trenerów, edukatorów i młodzieży udało się stworzyć przestrzeń, w której młodzi ludzie mogli odkrywać swoje talenty, rozwijać kompetencje i testować innowacyjne pomysły w praktyce.

Coeur Courage to dowód, że inwestowanie w kompetencje i zaangażowanie młodych przynosi trwałe efekty, a odwaga połączona z empatią i kreatywnością jest siłą, której nasza przyszłość potrzebuje najbardziej.

Kiedy ludzie wykazują się odwagą: działają i wychodzą poza swoją strefę komfortu w kontekście stanowiącym wyzwanie. 

W świecie pełnym nieprzewidywalnych zmian potrzebujemy serca i odwagi bardziej niż kiedykolwiek. W ostatnich latach Europa doświadczyła wielu turbulencji - od kryzysów społecznych po globalne zawirowania - które wystawiły na próbę naszą odporność. Na szczęście w tym wymagającym kontekście narodził się Projekt Coeur Courage - inicjatywa skierowana do tych, którzy mają odwagę zmieniać świat.

Coeur Courage (z fr. coeur - serce, courage - odwaga) to 22-miesięczna inicjatywa współfinansowana przez Unię Europejską w ramach programu Erasmus+, której celem jest wzmocnienie kompetencji osobistych i zespołowych osób pracujących z młodzieżą oraz rozbudzenie zaangażowania młodych ludzi do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym.

Sam tytuł projektu mówi wiele: serce (coeur) i odwaga (courage) symbolizują z jednej strony wartości, empatię i wewnętrzną motywację do działania na rzecz dobra wspólnego, a z drugiej - determinację, siłę i gotowość do podejmowania wyzwań nawet w trudnych warunkach. To połączenie stało się mottem przewodnim inicjatywy. Uzupełnia je jeszcze trzeci filar - odporność (rezyliencja). Jeszcze zanim „odporność” stała się hasłem rozpoznawczym naszych czasów, zespół Coeur Courage założył, że silni i elastyczni edukatorzy młodzieżowi będą kluczem do przeprowadzenia zmian. I nie pomylił się.

Train the trainer

Wyjątkowość tej inicjatywy wynikała z jej dwutorowości: pierwsza część projektu skierowana była do trenerów młodzieżowych - osób, które chcą rozwijać siebie, aby móc rozwijać młodzież. Poprzez serię warsztatów, mentoring i testy rozwijali kompetencje osobiste i profesjonalne, indywidualne i zespołowe.

Równolegle, na poziomie międzynarodowym, pracowaliśmy nad materiałami edukacyjnymi, które nasi trenerzy mieli za zadanie przetestować na młodzieży.

Program obejmował: Wartości i talenty - odkrywanie wewnętrznych motywacji i mocnych stron; społeczny model przedsiębiorczości - działania nakierowane na rozwiązywanie problemów społecznych; rozwój strategii - planowanie i wizja rozwoju organizacji; zarządzanie wolontariuszami i interesariuszami - skuteczne angażowanie partnerów i społeczności; branding i komunikacja cyfrowa - narzędzia online jako motor transformacji.

Uczestnicy wzięli także udział w kursach online z przywództwa transformacyjnego, ekonomii obwarzanka i wykorzystywania sztucznej inteligencji (AI). Wszystko po to, by połączyć nowoczesność z misją społeczną.

Odważna młodzież

Tak przygotowani trenerzy mogli przystąpić do „testów terenowych” - pracy z młodzieżą: młodymi ludźmi zagrożonymi wykluczeniem, niewidzącymi dla siebie przyszłości w miejscu zamieszkania, czującymi się pomijanymi i niesłuchanymi.

Właśnie dlatego zaczęliśmy od Wartości (My Coeur). Zgodnie z mottem MasterPeace: We believe that everyone has a talent. Daliśmy im narzędzia, które pozwoliły im odkryć swoje mocne strony. Zrozumieli swoje pragnienia, potrzeby, wartości, którymi kierują się w życiu. W efekcie zobaczyli, że mają w sobie siłę, aby zmienić swoje życie i poprawić życie innych.

Kolejnym krokiem były warsztaty artywistyczne, na których uczestnicy dowiedzieli się, jak sztuka może stać się przesłaniem, krzykiem, buntem, ale też narzędziem dialogu i międzyludzkiego połączenia. Używanie sztuki na warsztatach i w projektach społecznych jest naszą MasterPeacową tradycją. Zauważyliśmy, że młodzież jest spragniona działań artystycznych: jest to dla nich okazja do kreatywnego myślenia, tworzenia i rozluźnienia - co z tego, że mój koń wygląda bardziej jak chomik, skoro świetnie się przy tym bawię.

W polskiej ekipie wygrały projekty murali: „Zabrze 2064” - prezentujące wizje przyszłości miasta, i „Nasz Familok” - tradycyjna śląska kamienica zamieszkana przez istoty ze śląskich legend.

Spotkanie z Obwarzankiem

Sednem projektu było zaktywizowanie młodzieży, aby stała się częścią lokalnej społeczności; zachęcenie ich, aby rozejrzeli się wokół i rozpoczęli zmianę na lepsze. Potrzebowali do tego narzędzi, a po te sięgnęliśmy na stronę DEAL.

Użyliśmy narzędzi Portretu miasta (Doughnut Unrolled), aby zdiagnozować problemy uznane przez uczestników za najważniejsze z ich perspektywy.

Nasi podopieczni zwrócili uwagę na problemy, które powracają stale w naszych rozmowach: edukacja, system transportu i zdrowie. O dziwo, zauważyliśmy nieco więcej optymizmu w kwestii transportu   -   uczestnicy doceniają pozytywne zmiany wprowadzone przez Metropolię, a także udogodnienia wprowadzone przez firmy zewnętrzne, np. hulajnogi elektryczne. Inną kwestią był dostęp do wody pitnej - być może miało na to wpływ spotkanie z przedstawicielami Zabrzańskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji podczas zeszłorocznego GDD w Zabrzu.

Drugą nowością było zainteresowanie dostępnością OZE i wprowadzaniem nowych, tańszych rozwiązań. Oba te zagadnienia świadczą o świadomości zagrożeń płynących ze zmian klimatycznych. Uczestnicy od początku wiedzieli, że celem warsztatów jest wskazanie praktycznych rozwiązań wskazanych problemów. Dzięki temu zwrócili szczególną uwagę na przykładów rozwiązań z kraju i ze świata.