ZAKOŃCZENIE
Jak podsumować naszą Podróż przez Obwarzanka?
Nasi uczestnicy całym sercem zaangażowali się w różnorodne działania i ciężko pracowali, aby przygotować ciekawe projekty społeczne. Podeszli do tematu z powagą i zaangażowaniem. Ich manifest jest wyrazem potrzeb młodego pokolenia, które troszczy się nie tylko o przyszłość swoją, ale i całej społeczności. Szkoła i nauczyciele wykazali duże zainteresowanie projektem. Wyrażali ubolewanie, że obowiązujący system edukacji nie pozwolił im na pełniejsze i dokładniejsze ujęcie proponowanych tematów. Prawdę mówiąc, zaproponowany przez nas plan był zbyt ambitny i wymagałby dodatkowych zajęć przez cały rok szkolny. Niemniej jednak udzielili nam wszelkiego możliwego wsparcia i zamierzają kontynuować naszą współpracę.
Największym wyzwaniem było zapewnienie kontaktu między młodymi ludźmi a decydentami. Organizowanie spotkań z przedstawicielami władz lokalnych było utrudnione z różnych powodów, takich jak brak nawyku rozmów z młodzieżą miasta, kultura polityczna regionu, kumulacja wyborów, zarówno parlamentarnych, samorządowych, jak i europejskich w okresie 9 miesięcy. Niezależnie od poglądów politycznych ważna była rozmowa ze wszystkimi potencjalnymi kandydatami. Nie wszyscy jednak byli chętni do dyskusji. Część rozmów kończyła się niepowodzeniem ze względu na różnice ideologiczne, np. kwestionowanie globalnego ocieplenia lub przekonanie, że nasze działania nie mają znaczącego wpływu w porównaniu z poziomem zanieczyszczeń w Chinach („Nasz smog jest znacznie mniejszy niż smog Chin, więc nasze działania nie mają znaczenia dużo"). Niemniej jednak wartość wynikała z próby zainicjowania dialogu lub po prostu rozmowy.
Przeszliśmy przez: Projekt, Analizę, Partnerstwa, Manifest... Teraz czas na DZIAŁANIE!
MANIFEST
Nasz projekt skierowany był do trzech głównych grup docelowych – młodzieży, nauczycieli i lokalnych interesariuszy. Odkryliśmy, że to właśnie brak kontaktu z lokalnymi decydentami skutkował bezradnością i wycofaniem naszych uczestników. Niestety młodzież nie ma kontaktu z lokalnymi urzędnikami, a sami urzędnicy, poza kilkoma wyjątkami, nie mają kontaktu z młodzieżą.
Naszym zadaniem było zapełnienie tej luki i stworzenie połączenia pomiędzy tymi grupami. Tak powstał Manifest, porozumienie między młodzieżą miasta, a urzędnikami.
Uczestnicy poznali Cele Zrównoważonego Rozwoju i Ekonomię Obwarzanka, połączyli tę wiedzę z lokalnymi realiami i planowanymi projektami społecznymi. W tym czasie zdali sobie sprawę, co należy zmienić w infrastrukturze i funkcjonowaniu miasta, aby poprawić ich sytuację. Innymi słowy: wymarzyli swoje “kwitnące miasto”. Po burzy mózgów i omówieniu swoich pomysłów w grupie, zebrali je w Manifest.
Jest to krótka pisemna deklaracja przedstawiająca najważniejsze, konieczne i pilne działania konieczne do przekształcenia ich miast/regionów w dobrze prosperujące społeczności dla wszystkich. Manifest służy informowaniu władz lokalnych i członków społeczności o niezbędnych krokach, które należy podjąć.
Nasza Młodzież napisała „MIASTO Z dla POKOLENIA Z!”, gdzie skupiła się na czterech problemach: Ochronie środowiska i zrównoważonym rozwój, Edukacji i innowacjach, Sprawiedliwości społecznej, Gospodarce i Zatrudnieniu.
Na koniec podróży uczestnicy mieli okazję spotkać się z przedstawicielami władz samorządowych, przedstawić swoje Manifesty i dojść do porozumienia.
MŁODZIEŻ
Projekt „ACT! As a Doughnut” skierowany był do młodzieży w wieku 13-19 lat. Nasza grupa należała do starszej grupy i składała się w większości z uczniów szkoły zawodowej - Zespołu Szkół nr 3 im. Rotmistrza Witolda Pileckiego w Zabrzu. Ze względu na profil szkoły przeważającą część grupy stanowili młodzi mężczyźni. Część uczniów to uchodźcy z Ukrainy. Jeśli chodzi o życie społeczności i politykę lokalną, osoby te były niezaangażowane i niezainteresowane. Nie czuli, że mają wiele do powiedzenia lub że ktokolwiek ich wysłucha, jeśli spróbują. Na pytanie o plany na przyszłość większość z nich wyraziła chęć wyjazdu za granicę zaraz po otrzymaniu dyplomu, głównie ze względów ekonomicznych. Niestety, potwierdzają to tylko dane ze statystyk miasta – tendencja wyludniania utrzymuje się nadal i końca nie widać. Nasi uczestnicy, mimo że nie angażowali się w sprawy miasta, wykazali się dużą świadomością najważniejszych problemów lokalnych i globalnych. Doskonale rozumieli isniejące problemy, ale czuli się bezsilni. Udało im się jednak przełamać swoją bierność w ważnych momentach, takich jak wybory parlamentarne w 2023 r., gdzie mieliśmy do czynienia zrekordową frekwencją w grupie wiekowej 18-24 lata. Chęć angażowania się w ważne sprawy i możliwość zastosowania nabytej wiedzy stały się motorem napędowym planowania i wdrażania projektów społecznych. To kluczowy aspekt projektu „ACT!Dou”, w którym uczestnicy biorą sprawy w swoje ręce. Wyposażeni w wiedzę i narzędzia wybierają jeden z pięciu tematów Obwarzanka – Wzmocnienie, Połączenie, Włączenie, Zdrowie i Ekologia. Następnie dostosowują bazę Obwarzanka do lokalnych realiów, planują i realizują projekty społeczne. Metodą krok po kroku szukają rozwiązania problemu, który uznali za istotny. Po pierwsze, identyfikują go. Następnie badają różne potencjalne rozwiązania i przeprowadzają burzę mózgów nad indywidualnymi pomysłami i wybierają najlepsze. Następnie w zwięzły sposób przedstawili swoje ustalenia i zaproponowane rozwiązania. Na koniec, jeśli było to możliwe, próbujemy wdrożyć wybrane rozwiązanie.
MIASTO
Pilotaż programu przeprowadziliśmy w Zabrzu, wmieście położonym w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym. Pod koniec XX wieku Zabrze znane było jako „miasto węgla, koksu i stali”. Działało tu 8 kopalń węgla kamiennego i kilkanaście dużych zakładów zajmujących się przetwórstwem węgla i stali. Mieszkało tu wówczas około 205 000 ludzi. Rozwój ten miał ciemną stronę: zniszczenie środowiska. Zabrze było jednym z najbardziej zanieczyszczonych miast w Europie, którego gleba, woda i powietrze stukrotnie przekraczały bezpieczne normy. Ta degradacja środowiska doprowadziła do znacznie większej zachorowalności, śmiertelności noworodków i krótszej średniej długości życia mieszkańców.
Pomimo zalet w postaci nieco wyższych wynagrodzeń, niższych kosztów życia i wcześniejszej emerytury, Zabrze nie jest już w stanie przyciągnąć nowych mieszkańców ze względu na stan środowiska. W ciągu ostatnich trzech dekad populacja miasta znacznie spadła do zaledwie 150 000 mieszkańców. Starsze pokolenie żyje w niesprzyjających warunkach, przez co choruje i umiera wcześniej. Z drugiej strony młodsze pokolenie, świadome zagrożeń, masowo emigruje do innych miast i za granicę.
Od 20 lat władze Zabrza rozwijają swój pomysł „Zabrza – Miasta Turystyki Postindustrialnej”. Dzięki wsparciu finansowemu UE miasto przekształciło się w skansen poświęcony historii przemysłu, będący niepowtarzalną atrakcją dla zwiedzających. Niestety, przy okazji zaniedbano lokalnych mieszkańców, którzy muszą płacić za najdroższą w całym kraju wodę oraz jedną z najdroższych usług wywozu i utylizacji śmieci.
Wysokie koszty to jednak nie jedyny problem. Ogromny Zakład Przetwarzania Odpadów, zlokalizowany w Śródmieściu, emituje nieprzyjemny zapach na przestrzeni kilku kilometrów. Jest to problem utrzymujący się od 2016 r., mimo że Parlament RP podjął próbę jego rozwiązania. Kolejnym niezamierzonym skutkiem inwestycji jest najwyższe zadłużenie (w przeliczeniu na mieszkańca) w Polsce Południowej.
Ostatnie ogólnopolskie analizy „Jakości Życia w miastach w Polsce” umieściły Zabrze na szczycie niechlubnej listy miast tracących funkcje społeczno-gospodarcze.
Nieoficjalnie Zabrze nazywane jest śląskim Detroit ze względu na smog i zanieczyszczoną glebę.
W mieście i jego okolicach mieszka kilku liderów z MasterPeace Poland, więc znamy te problemy z pierwszej ręki.
OBWARZANEK
"ACT! As a Dougnut” to program edukacji nieformalnej oparty na książce “Ekonomia Obwarzanka” Kate Raworth. Pilotaż projektu “ACT!Dou” był realizowany jednocześnie w pięciu krajach: Holandii, Niemczech, Polsce, Rumunii i Słowacji, reprezentowanych przez lokalne organizacje pozarządowe. MasterPeace Global, partner DEAL i organizacja parasolowa zrzeszająca współpracowników na całym świecie, w tym pozostałych czterech partnerów projektu: Edu4You (SK), GrowUnited (DE), Fundacja Wspólnota Wielopokoleniowa (PL) i MasterPeace Club Rumunia.
Naszym celem było zachęcenie młodych ludzi do aktywnego uczestnictwa w swojej lokalnej społeczności i pomoc w tworzeniu zrównoważonej przyszłości w oparciu o wspólne wartości UE.
Program ma formę podróży z siedemnastoma przystankami - warsztatami dla młodieży. Każdy przystanek to lekcja, która przybliża ich do zrozumienia swojej roli we wspólnocie i pozwala zebrać siły do zmiany miasta.
Podróż rozpoczyna się od poznania przez uczestników swoich wartości i powiązania ich z wartościami unijnymi. Pozwala to młodym ludziom zrozumieć swoje miejsce w społeczności, rolę w budowaniu przyszłości swojego miasta, regionu, kraju i Europy.
Poznają również swoje talenty – każdy ma jakiś talent, ale czasami potrzeba czasu i pomocy innych, aby poznać swój.
Kolejne przystanki to lekcje na temat Celów Zrównoważonego Rozwoju (SGD) – w ujęciu lokalnym i globalnym; podstawEekonomii Obwarzanka i artywizmu. To trzy filary, na których oparli swoje najważniejsze zadanie – projekty społeczne. Celem programu jest wyposażenie uczestników w narzędzia umożliwiające im stanie się “twórcami zmian” (change-makers).
Na zakończenie podróży młodzież napisała swój „Manifest”, który następnie przekazała przedstawicielom władz lokalnych.
Obwarzankowe dziedzictwo ery węgla i stali
Fundacja
WSPÓLNOTA WIELOPOKOLENIOWA
Biuro Zarządu:
ul. Kopernika 14,
KATOWICE 40-064
Oddział:
ul. Roosevelta 118 B,
ZABRZE 41-800
e- mail:
fundacja(at)wielopokoleniowa.pl
tel.: (+48) 720-120-720
NIP 655 19 72 305
REGON 360123005
KRS 0000530123
Sąd Rejonowy w Gliwicach X Wydział Gospodarczy
numer konta bankowego IBAN:
PL 44 1870 1045 2078 1068 5759 0001 Nest Bank